خشونت بین فردی و سرمایه اجتماعی در خانواده و مدرسه: مطالعه‌ای اجتماعی در دبیرستان‌های پسرانه نورآباد (لرستان)

در این نوشتار خشونت بین‌فردی و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در خانواده و مدرسه با استفاده از نظریههای سرمایه اجتماعی پاملا پکستون، جیمز کلمن، دارلن رایت و کوین فیتزپاتریک و نظریه پیوند اجتماعی هیرشی مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش روش تحقیق پیمایشی و جمعیت آماری شامل 3014 دانش‌آموز پسر مقطع متوسطه شهر نورآباد (لرستان) مشغول به تحصیل در سال 89 - 1388 بوده است که براساس فرمول نمونه‌گیری کوکران 340 دانش‌آموز از دبیرستانهای دوازده‌گانه شهر به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مستقل از پرسش‌نامه خود ساخته و در مورد متغیر وابسته از مقیاس CTS بهره گرفته شد. نتایج نشان میدهد با آنکه دانش‌آموزان مورد مطالعه بیشتر ساکن شهر هستند (6/70 درصد) تا روستا (2/29 درصد)، پدران بیشتر آن‌ها مشاغل یدی و تحصیلاتی تا حد دیپلم دارند، مادران فاقد شغل (خانه‌دار) و بی‌سواد هستند و سطح درآمد بیشتر خانواده‌های آن‌ها پایین است؛ 5/61 درصد پاسخگویان طی یکسال گذشته دارای رفتار خشونت‌آمیز به‌طورکلی (از 1 تا 3 بار و بیشتر) بوده‌اند؛ دو شاخص سرمایه اجتماعی خانوادگی و مدرسه‌ای از حیث توزیع درصدی (حدود 48 درصد دارای سرمایه اجتماعی زیاد و خیلی‌زیاد و 30 درصد کم و خیلی‌کم) و مقدار رابطه با رفتار خشونتآمیز (ضریب همبستگی حدود 24/0- )، با یکدیگر مشابهند؛ در نهایت چهار متغیر «تعلق به مدرسه»، «درآمد خانواده»، «اعتماد در مدرسه» و «حمایت خانوادگی» 14 درصد از تغییرات خشونت بین‌فردی را تبیین می‌کنند. به این ترتیب، می‌توان گفت هرقدر سرمایه اجتماعی در خانواده و مدرسه و اکثر مؤلفه‌های شاخص‌های مزبور  بالاتر باشد، خشونت بین‌فردی دانش‌آموزان به‌طور کلی و نیز خشونت لفظی و خشونت فیزیکی ملایم و شدید آنها کمتر خواهد بود و تقویت حس تعلق دانش‌آموزان به مدرسه، ‌افزایش اعتماد اجتماعی به یکدیگر و مدرسه و حمایت مناسب خانوادگی و رسیدگی بیشتر به وضعیت تربیتی دانشآموزان متعلق به خانواده‌های دارای درآمد متوسط و بالا، احتمال ارتکاب رفتار خشونت‌آمیز را توسط دانش‌آموزان پسر دبیرستانی کاهش می‌دهد.